Huyện Gia Lâm (Hà Nội) được thành lập theo Quyết định 78-CP ngày 31/5/1961 của Hội đồng Chính phủ. Đến ngày 5/1/2005, khi thị trấn Trâu Quỳ được thành lập theo Nghị định 02/2005/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ thì huyện Gia Lâm mới có địa giới và đơn vị hành chính ổn định cho đến nay.
Vị trí địa lý huyện Gia Lâm
Huyện Gia Lâm nằm ở phía Đông Hà Nội, có vị trí địa lý như sau:
- Phía Đông giáp huyện Thuận Thành (tỉnh Bắc Ninh) và huyện Văn Lâm (tỉnh Hưng Yên)
- Phía Tây giáp quận Hoàng Mai và quận Long Biên
- Phía Nam giáp huyện Thanh Trì (qua sông Hồng) và huyện Văn Giang (tỉnh Hưng Yên)
- Phía Bắc giáp huyện Đông Anh và thành phố Từ Sơn, huyện Tiên Du (tỉnh Bắc Ninh)
Vị trí huyện Gia Lâm trên bản đồ. Ảnh chụp Google Maps.
Gia Lâm có huyện lỵ là thị trấn Trâu Quỳ, cách trung tâm Hà Nội 12km. Về mặt địa lý, Gia Lâm được chia thành 3 khu vực, lấy sông Đuống làm ranh giới:
- Cụm Bắc Đuống: thị trấn Yên Viên và các xã: Trung Mầu, Phù Đổng, Đình Xuyên, Ninh Hiệp, Dương Hà, Yên Thường, Yên Viên.
- Cụm Nam Đuống: thị trấn Trâu Quỳ và các xã: Lệ Chi, Kim Sơn, Dương Quang, Phú Thị, Dương Xá, Đặng Xá, Cổ Bi.
- Cụm Sông Hồng: Kiêu Kỵ, Đa Tốn, Văn Đức, Kim Lan, Bát Tràng, Đông Dư.
Sông Đuống, sông Hồng, sông Cầu Bây, sông Bắc Hưng Hải chảy qua địa bàn huyện Gia Lâm.
Hành chính
Gia Lâm có 22 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm 2 thị trấn Trâu Quỳ (huyện lỵ), Yên Viên và 20 xã: Trung Mầu, Phù Đổng, Đình Xuyên, Ninh Hiệp, Dương Hà, Yên Thường, Yên Viên, Kiêu Kỵ, Đa Tốn, Văn Đức, Kim Lan, Bát Tràng, Đông Dư, Lệ Chi, Kim Sơn, Dương Quang, Phú Thị, Dương Xá, Đặng Xá, Cổ Bi.
Huyện có tổng diện tích tự nhiên tự nhiên 108,44km2, dân số 277.600 người (thống kê năm 2018).
Kinh tế - xã hội
Gia Lâm là khu vực phát triển đô thị ở Đông Bắc của thành phố Hà Nội. Nơi đây tập trung các công trình giao thông, hạ tầng kỹ thuật quan trọng của quốc gia và của thành phố. Những năm vừa qua, kinh tế - xã hội của huyện tiếp tục được duy trì và từng bước phát triển ổn định, đạt kết quả toàn diện ở nhiều lĩnh vực. Huyện Gia Lâm có nhiều cơ sở công nghiệp quy mô, các trung tâm dịch vụ, thương mại lớn của thành phố. Toàn huyện có hơn 1.110 doanh nghiệp công nghiệp và 2.226 hộ sản xuất công nghiệp. Về làng nghề, huyện gia Lâm tập trung nhiều làng nghề truyền thống như: Kiêu Kỵ (dát bạc, sơn son thếp vàng, đồ gỗ), Bát Tràng (sản xuất gốm sứ), Đông Dư (trồng và muối dưa cải, trồng ổi), Ninh Hiệp (trồng và kinh doanh thuốc Bắc, buôn bán vải vóc), Phù Đổng (nuôi bò sữa).
Làng gốm Bát Tràng trở thành địa điểm du lịch rất được yêu thích ở Hà Nội.
Đến nay, 100% xã của huyện đạt chuẩn nông thôn mới và nông thôn mới nâng cao và đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị công nhận nông thôn mới nâng cao với 3 xã. Văn hóa – xã hội ngày càng phát triển, an sinh – xã hội và phúc lợi xã hội được đảm bảo.
Trong 5 năm qua, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân của huyện đạt 11,03%, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực và bền vững, tăng tỷ trong công nghiệp, xây dựng và dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp. Năm 2021, dù chịu ảnh hưởng chung của đại dịch Covid-19, kinh tế huyện vẫn duy trì tăng trưởng. Giá trị các ngành kinh tế trong năm 2021 do huyện quản lý ước tăng 4,61%, trong đó dịch vụ tăng 2,82%, công nghiệp, xây dựng tăng 6,32%, nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng 2,63%. Thu ngân sách ước đạt 2.117,5 tỷ đồng.
Hệ thống giáo dục
Đại học, cao đẳng, trung cấp:
- Học viện Nông nghiệp Việt Nam
- Học viện Tòa án Việt Nam
- Đại học Công nghiệp Dệt may Hà Nội
- Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương, và Cao đẳng Nghề kỹ thuật - Mỹ nghệ.
- Trường Cao đẳng xây dựng công trình Đô thị Hà Nội
- Trường Cao đẳng Nghề Điện
- Trường Trung Cấp Nghề Cơ Khí Xây dựng
- Trung cấp Giao thông vận tải miền Bắc
- Trường Cao đẳng Điện lực Miền Bắc
Giáo dục phổ thông:
- Trường THPT Yên Viên
- Trường THPT Dương Xá
- Trường THPT Nguyễn Văn Cừ
- Trường THPT Cao Bá Quát - Gia Lâm
- Trường THPT Lê Ngọc Hân
- Trường THPT Lý Thánh Tông
- Trường THPT Tô Hiệu
- Trường THPT Bắc Đuống
Hạ tầng giao thông
Huyện Gia Lâm là đầu mối giao thông quan trọng với nhiều tuyến đường huyết mạch, có tính kết nối vùng góp phần định hình dáng vóc một vùng đô thị hiện đại. Ở khu hữu ngạn sông Đuống Gia Lâm có 4 tuyến đường song song với nhau gồm quốc lộ 5 cũ, cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, đường 39B (Hà Nội – Hưng Yên), đường đê Long Biên – Xuân Quan. Quốc lộ 17 chạy ngang giao cắt với cả 4 tuyến đường này. Ở phía tả ngạn sông Đuống có quốc lộ 1 cũ, cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên. Từ những trục đường lớn này, Gia Lâm tiếp tục xây dựng hệ thống giao thông khớp nối với các tuyến đường liên xã, liên thôn.
Quốc lộ 5 cũ đoạn qua địa bàn huyện Gia Lâm.
Tuyến đường từ khu đô thị Trâu Quỳ qua đường Dương Xá – Đông Dư đến ga Phú Thụy đã được đưa vào khai thác từ đầu năm 2019, có ý nghĩa quan trọng trong kết nối khu vực, dễ dàng di chuyển từ trung tâm thị trần Trâu Quỳ đến các khu công nghiệp tại Dương Xá, giúp giảm thiểu tình trạng ùn tắc cho quốc lộ 5.
Ngoài các trục đường hiện hữu, Gia Lâm đã và đang mở thêm một số đường trong tương lai như đường vành đai 3.5, đường liên xã Bát Tràng, Đông Dư, Cổ Bi, đường đê hữu Đuống đoạn Dốc Lời – Đặng Xá đến Lệ Chi, đường đô thị song hành với đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, đường gom từ cầu Thanh Trì đến cầu vượt Phú Thụy hay các dự án cải tạo, nâng cấp tuyến đường xã Phú Thị, Bát Tràng…
Tại khu vực trung tâm thị trấn Trâu Quỳ, nhiều tuyến đường mới cũng được đưa vào quy hoạch mở đường như đường Đoàn Quang Dung kéo dài chạy qua Bệnh viện Đa khoa Gia Lâm đến đường mới nối Lý Thánh Tông – Thành Trung, đường Nguyễn Mậu Tài song song với đường Đoàn Quang Dung, đường Cửu Việt kéo dài đến đường gom quốc lộ 5.
Hiện tại, để vào trung tâm thành phố, người dân Gia Lâm sẽ di chuyển qua cầu Thanh Trì. Cách đó khoảng 5 km có thêm cầu Vĩnh Tuy, thuộc địa phận quận Long Biên. Ngoài ra, ba cầu bắc qua sông Đuống là cầu Phù Đổng 1, 2 và cầu Đuống sẽ kết nối huyện Gia Lâm với một phần quận Long Biên.
Gia Lâm kết nối với trung tâm thành phố qua cầu Thanh Trì, cầu Vĩnh Tuy. Ngoài ra, các cây cầu bắc qua sông Đuống là cầu Đuống, cầu Phù Đổng 1, 2 kết nối Gia Lâm với quận Long Biên.
Theo quy hoạch Giao thông vận tải Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, thành phố sẽ xây dựng thêm cầu Ngọc Hồi dài 4km bắc qua huyện Thanh Trì và xã Văn Đức của Gia Lâm với mức đầu tư lên tới 4.880 tỷ đồng. Trong tương lai, Gia Lâm sẽ có thêm 3 cây cầu vượt sông Đuống, tăng cường khả năng kết nối giữa Gia Lâm với quận Long Biên và tỉnh Hưng Yên. Cầu Giang Biên (nằm giữa cầu Đuống và cầu Phù Đổng) sẽ được xây dựng vào thời gian tới, giúp kết nối xã Ninh Hiệp với quận Long Biên. Như vậy, dự kiến đến năm 2030, Gia Lâm sẽ có tất cả 8 cây cầu vượt sông Hồng, sông Đuống.
Ngoài ra, các dự án cầu Vĩnh Tuy giai đoạn 2, cầu Trần Hưng Đạo, cầu Mễ Sở, cầu Thường Tín, cầu Tứ Liên dù không nằm trên địa phận huyện Gia Lâm nhưng lại giúp giảm áp lực cho các cây cầu hiện hữu trên địa bàn huyện, đồng thời rút ngắn thời gian từ Gia Lâm đi vào trung tâm thành phố và các quận, huyện khác.
Trong giai đoạn 2020-2050, Hà Nội sẽ triển khai tuyến đường sắt đô thị số 1 và 8 đi qua địa phận huyện Gia Lâm. Trong đó, tuyến số 1 Ngọc Hồi – Yên Viên – Như Quỳnh dài 38,7km, có 2 ga đặt tại Gia Lâm là ga Yên Viên và Cầu Đuống. Tuyến số 8 Sơn Động – Mai Dịch – Dương Xá dài 28km đang được quy hoạch.
Các tuyến đường sắt kết hợp với các tuyến đường huyết mạch, các cây cầu sắp xây dựng giúp quá trình di chuyển giữa Gia Lâm với khu vực nội đô và các địa phương lân cận trở nên dễ dàng, nhanh chóng hơn.
Phát triển đô thị
Những năm qua, quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng ở Gia Lâm với sự xuất hiện của hàng loạt khu đô thị quy mô lớn như khu đô thị Đặng Xá, Trâu Quỳ, Ninh Hiệp, Vinhomes Ocean Park… làm tăng đáng kể dân số của huyện và tỉ lệ dân thành thị.
Theo Quy hoạch chung xây dựng thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Hà Nội sẽ phát triển theo mô hình chùm đô thị và Gia Lâm sẽ là một phần của khu đô thị trung tâm được mở rộng về phía Đông. Khu đô thị Long Biên – Gia Lâm – Yên Viên được định hướng phát triển dịch vụ thương mại, giáo dục, trung tâm y tế… gắn với công nghiệp công nghệ cao theo hướng quốc lộ 1 và quốc lộ 5. Ước tính, đến năm 2030, dân số khoảng 0,7 triệu người.
Bên cạnh đó, Hà Nội đang trình các bộ, ngành liên quan đồ án Quy hoạch Phân khu đô thị hai bên sông Hồng, tỷ lệ 1/5.000. Theo đó, đồ án quy hoạch nằm trên địa giới hành chính 55 phường, xã thuộc 13 quận, huyện của Hà Nội, trong đó đi qua địa bàn các xã Văn Đức, Kim Lan, Bát Tràng, Đông Dư của Gia Lâm.
Ngoài ra, theo Kế hoạch phân loại đô thị toàn quốc giai đoạn 2021-2030, Gia Lâm sẽ được nâng cấp lên quận. Hiện Gia Lâm đã đạt được 25/28 tiêu chí để thành lập quận, còn 3 tiêu chí về giường bệnh, cân đối ngân sách và tỷ lệ đường giao thông trên 10km mỗi km2 đường.
Tình hình thị trường bất động sản Gia Lâm
Hiện tại, khu vực phát triển của Gia Lâm chủ yếu tập trung ở thị trấn Trâu Quỳ, quốc lộ 5 và cao tốc Hà Nội – Hải Phòng. Theo khảo sát, mặt bằng giá đất có mức chênh lệch lớn giữa các khu vực. Cụ thể, ở thị trấn Trâu Quỳ có mức giá trung bình khoảng 150-170 triệu đồng/m2, còn đất ở các trục đường chính và đất thổ cư trong làng khoảng 15-25 triệu đồng/m2 tùy vị trí, đất nông nghiệp ở mức 3-4 triệu đồng/m2.
VinUni - công trình mang tính biểu tượng tại đại đô thị Vinhomes Ocean Park.
Gia Lâm cũng thu hút nhiều dự án của các ông lớn địa ốc như Vingroup, Masterise Homes, Eurowindow Holding… đầu tư phát triển các đại đô thị theo mô hình sinh thái và thông minh. Nổi bật nhất là dự án Vinhomes Ocean Park do Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Đô thị Gia Lâm, một thành viên của Vingroup làm chủ đầu tư với tổng mức 87.385 tỷ đồng. Dự án có quy mô 420 ha, nằm tại thị trấn Trâu Quỳ - xã Dương Đa Tốn – xã Kiêu Kỵ - xã Dương Xá. Điểm nhấn của Vinhomes Ocean Park là biển hồ nước mặn rộng 6,1 ha và hồ Ngọc Trai rộng 24,5 ha nằm ở phía Đông của đại đô thị cùng trường Đại học Quốc tế VinUni có diện tích 23 ha nằm trong khuôn viên. Dự án được khởi công từ tháng 6/2018 và bàn giao từ tháng 4/2020. Nằm trong quần thể đại đô thị Ocean Park, khu căn hộ cao cấp Masteri Waterfront của Masteri Homes có quy mô 37 ha, gồm 3.837 căn hộ,dự kiến hoàn thành trong quý 4/2022. Eurowindow Twin Parks của Eurowindow Holding nằm kế cận Vinhomes Ocean Park, là tổ hợp nhà phố, biệt thự, liền kề với quy mô 10 ha. Khu đô thị mới Đặng Xá của công ty Thủy tinh và Gốm xây dựng – Viglacera có tổng diện tích lên tới 69,6 ha. Đây là khu đô thị đầu tiên ở huyện Gia Lâm được phát triển dọc theo quốc lộ 5. Một dự án nổi bật khác là Gia Lâm Central Metropolitan nằm ở thị trấn Trâu Quỳ. Với quy mô 8.043m2, dự án gồm 69 căn nhà phố thương mại cao 5 tầng, diện tích từ 67-174m2. Dự án nhà ở liền kề Green Oasis Gia Lâm có diện tích 3,2 ha của chủ đầu từ CTCP Xây lắp 1 – Petrolimex nằm gần quốc lộ 5, xã Cổ Bi. Dự án là tổ hợp shophouse, nhà ở thấp tầng, trung tâm thương mại, công viên cây xanh và trường mầm non.
Trong tương lai, huyện Gia Lâm cũng sẽ có thêm nhiều công trình, dự án quy mô như sân golf Vinpearl Hà Nội với quy mô 182,3 ha tại xã Phù Đổng và xã Dương Hà, trung tâm thương mại quy mô 9,3 ha tại xã Đa Tốn, khu đô thị Gia Lâm 3 ha, khu đô thị Yên Viên rộng 26 ha…
Gia Lâm cũng là địa phương giáp ranh với loạt dự án lớn tại các quận Long Biên, tỉnh Bắc Ninh và tỉnh Hưng Yên như Vinhomes Riverside, AEON Mall Long Biên, khu đô thị Dream City, khu đô thị Đại An, khu đô thị Ecopark… Hiệu ứng phát triển của loạt dự án tầm cỡ này cũng mang lại ít nhiều lợi thế cho thị trường bất động sản Gia Lâm.
Khánh An (tổng hợp)
CÙNG CHUYÊN MỤC
