Con không chăm sóc, cha mẹ có quyền đòi lại đất đã cho?

Không ít trường hợp con cái “thay lòng đổi dạ” sau khi được cho đất, trốn tránh trách nhiệm phụng dưỡng thậm chí ngược đãi cha mẹ già. Vậy trong trường hợp này, cha mẹ có quyền đòi lại mảnh đất đã cho, tặng con hay không? Và làm thế nào để cha mẹ tặng đất cho con mà không lo con có đất rồi thay lòng, trở nên bất hiếu?

1. 1. Việc cha mẹ có đòi lại đất được hay không còn tùy thuộc vào hợp đồng tặng cho đất

Trường hợp 1: Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất giữa cha mẹ và con cái là hợp đồng tặng, cho có điều kiện

Hợp đồng tặng cho đất đai có điều kiện tức là hợp đồng có sự thỏa thuận giữa các bên theo quy định tại Điều 462 Bộ Luật Dân sự 2015. Theo đó, bên cho đất (bên A) có thể yêu cầu bên được cho đất (bên B) thực hiện một hoặc nhiều nghĩa vụ trước hoặc sau khi cho. Nội dung nghĩa vụ này phải đảm bảo không vi phạm điều cấm của pháp luật và không trái đạo đức xã hội.

Nếu 2 bên thỏa thuận nghĩa vụ phải được thực hiện trước khi cho đất, mặt khác bên B đã hoàn thành nghĩa vụ mà bên A không chịu giao đất thì bên A phải thanh toán nghĩa vụ mà bên B đã thực hiện.

Nếu 2 bên thỏa thuận nghĩa vụ phải được thực hiện sau khi cho đất, mặt khác bên B nhận đất rồi nhưng không thực hiện nghĩa vụ, thì bên A có quyền đòi lại tài sản và yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Như vậy, trường hợp cha mẹ tặng đất cho con mà trong hợp đồng ghi rõ điều kiện tặng là “con phải có nghĩa vụ chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ” thì khi người con không hoàn thành nghĩa vụ đó, bố mẹ có quyền đòi lại đất đã tặng.

Việc yêu cầu tuyên bố hủy bỏ giao dịch tặng cho đất giữa cha mẹ với con cái thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân tại nơi bị đơn (người con) cư trú.

Việc cha mẹ có đòi lại đất được hay không còn tùy thuộc vào hợp
đồng tặng cho đất. Ảnh minh họa: Internet

1. Trường hợp 2: Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất giữa cha mẹ và con cái không có điều kiện ràng buộc

   Do không thỏa thuận điều kiện gì về nghĩa vụ của bên được tặng cho, nên cha mẹ trong trường hợp này không có căn cứ để đòi lại đất đã tặng cho con cái.

2. 2. Cách để cha mẹ phòng ngừa rủi ro con cái thay lòng sau khi được chia nhà, đất

Ngoài việc ghi rõ nghĩa vụ chăm sóc của con cái trong hợp đồng tặng cho đất, còn một cách khác giúp cha mẹ tránh gặp phải tình huống trớ trêu trên, đó là sử dụng quyền hưởng dụng. Cụ thể, Điều 257 Bộ Luật dân sự 2015 quy định về quyền hưởng dụng như sau: “Quyền hưởng dụng là quyền của chủ thể được khai thác công dụng và hưởng hoa lợi, lợi tức đối với tài sản thuộc quyền sở hữu của chủ thể khác trong một thời hạn nhất định”.

Theo cách này, cha mẹ vẫn lập hợp đồng tặng cho đất và sang tên sổ đỏ cho con cái. Nhưng trong hợp đồng tặng cho sẽ có điều khoản cha mẹ được giữ lại quyền hưởng dụng nhà đất đó tới cuối đời. Lúc này, con cái dù vẫn là chủ sở hữu miếng đất, nhưng cha mẹ do vẫn giữ lại quyền hưởng dụng nên họ vẫn có quyền chiếm hữu và sử dụng hợp pháp đối với bất động sản đó. Như vậy, trong trường hợp con cái bất hiếu sau khi được cho đất đai, cha mẹ vẫn có thể sống ở trên nhà và đất đó đến cuối đời.

Linh Phương (TH)